Er zijn veel situaties die je hond én jezelf stress op kunnen leveren. Zo hebben veel honden een hekel aan vuurwerk, onweer, alleen zijn of vreemde mensen. Veel van deze problemen kan je voorkomen door de hond als pup goed te socialiseren. Als er eenmaal een probleem ontstaan is, kan het echter zeer moeilijk zijn het angstige gedrag weer kwijt te raken. Een kalmeringsmiddel voor je hond kan dan uitkomst bieden.
Er zijn een heleboel kalmeringsmiddelen op de markt, en het kan je veel moeite kosten om hét kalmeringsmiddel te vinden dat voor jouw hond goed werkt. Daarom hebben we in dit artikel een aantal middelen met hun voor en nadelen op een rijtje gezet.
Gedragstherapie
Voorkomen is beter dan genezen!
Zoals met alles is voorkomen natuurlijk beter dan genezen. Heb je net een pup in huis gehaald of heeft je nieuwe hond nog geen ervaring met bijvoorbeeld vuurwerk? Dan kan je er met een slimme training voor zorgen dat vuurwerk, onweer, vreemde mensen of andere enge dingen geen problemen opleveren.
Om vuurwerkangst te voorkomen kan je je hond bijvoorbeeld laten wennen aan kleine knalletjes. Hierbij kan kindervuurwerk heel handig zijn. Begin op grote afstand en maak het leuk door de hond af te leiden en te belonen met speeltjes of snacks!
Ga niet te lang door en stop voordat je hond nerveus wordt. Het spreekt natuurlijk voor zich dat je geen vuurpijlen of zwaar vuurwerk in de buurt van je hond afsteekt, en dat je ervoor zorgt dat je hond ten allen tijden veilig is.
Ook zijn er rassen die extreem gevoelig zijn voor geluid, wees dan nog eens extra voorzichtig om te voorkomen dat je je hond juist een angstige ervaring bezorgt.
Durf je het zelf niet aan? Neem dan een ervaren hondentrainer in de hand die je kan helpen om je hond vuurwerkproof te maken.
Wat als er al sprake is van angst?
Het kan natuurlijk zo zijn dat je hond al nare ervaringen opgedaan heeft met vuurwerk, onweer of vreemden. Vaak heb je dat soort dingen simpelweg niet zelf in de hand.
Soms kan een hond door één vervelende ervaring heel angstig worden. Wat je dan kan doen is in principe heel simpel. Je probeert aan een negatieve stimulus (knallen, flitsen, lawaai), iets positiefs te verbinden.
Dit wordt ook wel progressieve desensitisatie en counter conditioning genoemd.
Een angst wegtrainen kan echter een stuk moeilijker zijn dan er één voorkomen, en dus heel veel tijd in beslag nemen. Soms gaat de angst nooit meer helemaal weg, maar je kan je hond op deze manier wel leren beter om te gaan met zijn angst. In het volgende boek staan handige tips en methoden om de vuurwerkangst van je hond aan te pakken.
Vuurwerk CD of vuurwerk geluiden
Een manier om effectief counter conditioning toe te passen is door gebruik te maken van een vuurwerk CD. Op zo’n CD staan allerlei vuurwerkgeluiden, met het grote voordeel dat je het geluid natuurlijk harder en zachter kan zetten. Op deze manier kan je een geluidsniveau opzoeken waar je hond zich nog prettig bij voelt.
Het is dan de bedoeling dat je ervoor zorgt dat de hond een positieve ervaring krijgt met de geluiden. Welke positieve ervaring het beste werkt is per hond verschillend. Soms is het nuttig om lekker met de hond te spelen, soms werken voerbeloningen het beste en soms simpelweg rust en aandacht van de baas. Als de hond zich goed voelt bij het getrainde geluidsniveau kan je het rustig op gaan voeren.
Ga een stap terug als het teveel blijkt voor je hond! De ervaring moet altijd positief blijven.
Met deze training kan je het beste heel vroeg beginnen, als er al geknald wordt buiten zal je weinig effect merken. Ook honden die vooral angstig zijn voor flitsen zullen hierop niet verbeteren. Toch is dit een hele fijne en goedkope manier om de vuurwerkangst van uw hond te verminderen!
Uitoefenen van druk op het lichaam als kalmerend middel
Het uitoefenen van druk op het lichaam heeft een bewezen kalmerend effect bij verschillende diersoorten, inclusief de mens (Grandin, 1992).
Hoe dit precies werkt is nog niet zeker, maar er zijn wel vermoedens. Grandin’s suggestie is dat het Cerebellum in de hersenen werkt als een soort regelaar van sensorische input voor verschillende dingen die we voelen of waarnemen. Alles dat we horen, voelen of zien wordt verwerkt door het Cerebellum, die mogelijk ook de intensiteit reguleert. Zo zou een stevige druk op het lichaam ervoor kunnen zorgen dat de hersenen de intensiteit van dat gevoel naar beneden willen reguleren. Mogelijk wordt daarmee ook de intensiteit van andere input, zoals geluiden verlaagd.
Thundershirt
Sinds een tijd wordt er volop geexperimenteerd met dit principe, en zijn er dus ook producten op de markt gekomen die druk gebruiken om je hond te kalmeren. Een van deze producten is het Thundershirt.
Dit hondenvest moet strak om de hond heen zitten, zodat het een constante druk uitoefent op het lichaam. Onderzoekers testten het effect van het Thundershirt op honden met verlatingsangst, en vonden dat het shirt effectief de hartslag verlaagde bij deze honden. Een teken dat de honden minder stress ervaarden.
Volgens de fabrikant werkt het Thundershirt bij 80% van alle honden. Hij moet wel strak genoeg omgedaan worden, anders heeft het shirt helaas weinig effect.
Aromatherapie
Geuren kunnen een heel krachtig hulpmiddel zijn voor zowel mensen als dieren.
Etherische olien bijvoorbeeld zijn extracten van planten met allerlei heerlijke geuren en positieve effecten. Ze kunnen gebruikt worden voor allerlei doeleinden, als smaakstof, als geneesmiddel maar ook voor aromatherapie.
Geuren kunnen invloed hebben op de gemoedstoestand, zo hebben sommige geuren een kalmerend effect, terwijl anderen juist een opkikker geven.
Om te testen welke invloed aromatherapie op honden heeft, deden onderzoekers een test met etherische olien bij asielhonden. Ze vonden daarbij dat Lavendel en Kamille een rustgevend effect hadden, terwijl rozemarijn en pepermunt de honden juist actiever en meer alert maakten.
Het verspreiden van een lavendel of kamille geur in je huis kan dus een kalmerend effect hebben op honden die angstig en onrustig zijn. Een gemakkelijke manier om de geuren in je huis te verspreiden is door gebruik te maken van een verdamper.
Geruststellende Feromonen
Een feromoon is een chemisch stofje dat uitgescheiden wordt door het lichaam en gebruikt wordt voor onzichtbare communicatie binnen soorten.
Zo vertellen dieren bijvoorbeeld onbewust met behulp van feromonen dat ze vruchtbaar zijn zodat een mannelijke (of vrouwelijke) soortgenoot ze kan vinden.
Bij insecten worden ze ook wel gebruikt om de hele kolonie te waarschuwen voor gevaar. Maar ook voor andere, misschien niet zo voor de hand liggende doeleinden worden feromonen gebruikt door dieren. Zo scheiden de talgklieren bij de tepels van teven die pups geworpen hebben ook feromonen uit. Deze feromonen geven de pups een gevoel van welbehagen zodat ze zich veilig voelen en zich hechten aan de moeder.
De werkzaamheid van geruststellende feromonen
Wetenschappers hebben in verschillende onderzoeken aangetoond dat deze geruststellende feromonen (in het Engels dog-appeasing pheromones) ook nog kalmerend werken wanneer de hond volwassen is.
In een van deze onderzoeken keken de wetenschappers naar de reactie van Beagles op onweer geluiden. Ze vergeleken daarbij een groep waarbij de honden een halsband met feromonen droegen en een groep met een halsband zonder feromonen. De groep mét feromonen halsband bleek een stuk rustiger dan de groep zonder, de halsband wist de angstscore zelfs te halveren.
Adaptil heeft een aantal producten ontwikkeld waarbij gebruik gemaakt wordt van deze geruststellende feromonen. Je kan kiezen uit een verdamper, een spray of een halsband.
Kalmerende natuurlijke Medicijnen
Zylkene
Het kalmeringsmiddel Zylkene bestaat uit α-Casozepine, een bioactieve peptide afkomstig van een eiwit in koemelk, S1-Caseïne. De peptide kan binden aan gamma-aminoboterzuur (GABA) -receptoren in de hersenen. Hierdoor lijkt het effect vergelijkbaar met het effect van benzodiazepinen, met het voordeel dat het veiliger is en geen nare bijwerkingen heeft.
Een onderzoek in 2007 toonde aan dat α-Casozepine effectief angstsymptomen verlaagde bij de 38 honden die meededen aan de test.
Ook de eigenaren van de honden waren over het algemeen tevreden over de resultaten. Wel leek het middel pas na 15 dagen verbetering te geven, waardoor een vroege start met Zylkene aan te raden is. Ook raden de wetenschappers aan het middel te gebruiken in combinatie met gedragstherapie voor het beste resultaat.
Ben je er dus vroeg bij en wil je ook al vroeg beginnen met trainen voordat het vuurwerkgebeuren losbarst? Dan is Zylkene echt een goed kalmeringsmiddel voor je hond. Je kan Zylkene op bol.com kopen, 30 capsules kosten ongeveer 30 euro.
L-theanine
L-Theanine is een aminozuur die qua structuur lijkt op de neurotransmitter glutamaat, en kan dus net als glutamaat de bloed-hersen barriere passeren. Theanine verhoogt het serotonine-, dopamine-, GABA- en glycinegehalte in verschillende gebieden van de hersenen.
Omdat L-theanine de potentie heeft om mentale en fysieke stress te verminderen, hebben veel onderzoekers de effecten ervan getest.
Een groep onderzoekers in Italie vond bijvoorbeeld een positief effect van L-theanine op angstige honden in combinatie met gedragstherapie.
Ze lieten twee groepen honden met angstproblemen allerlei geluiden horen. Beide groepen kregen gedragstherapie maar één groep honden kreeg ook L-theanine als ondersteuning. De honden die ook L-theanine kregen vertoonden een aanzienlijke afname van hijgen, likken, gapen, aandacht zoeken, blaffen en compulsief gedrag.
In een ander onderzoek keken wetenschappers naar het effect van L-theanine op honden die bang zijn voor onweer.
Hierbij vulden 18 hondeneigenaren een vragenlijst in na elke storm, waarna de onderzoekers de intensiteit van de angst tijdens en na het onweer vergeleken. Ook hier leek L-theanine een positieve invloed te hebben op de angst bij de honden. 94% Van de hondeneigenaren was tevreden over de behandeling en de honden bleken een stuk rustiger na de toevoeging van het L-theanine supplement. Deze honden kwijlden minder, hijgden minder, liepen minder nerveus rond en ze verstopten zich ook minder. Al met al een heel positief resultaat!
L-Theanine voor je hond
Hoe lang je je hond L-theanine moet voeren om een goed resultaat te geven konden we helaas niet in de onderzoeken vinden. Waarschijnlijk werkt het middel net als Zylkene het beste als het voor langere tijd gegeven wordt. Meer informatie en advies over het gebruik van L-theanine kan je vinden op de website van CB-Doggy. Hier zijn ook capsules met L-theanine en andere goede supplementen verkrijgbaar.
Een andere optie is het middel Telizen van Virbac. Het werkzame bestanddeel van dit middel is L-Theanine en veel hondeneigenaren hebben positieve ervaringen met dit middel.
Ook hier geldt weer dat je het beste effect bereikt door het kalmeringsmiddel te combineren met gedragstherapie, maar ook zonder dat kan L-theanine je hond verlichting bieden bij stressvolle momenten.
L-Tryptofaan
Tryptofaan is een ander aminozuur dat ook de bloed-hersen barriere kan passeren en dus invloed kan uitoefenen op de hersenen.
Tryptofaan is een essentieel aminozuur voor de aanmaak van onder andere Serotonine en Melanine. Door de toevoeging van Tryptofaan aan het dieet van de hond is het dus theoretisch mogelijk om de aanmaak van Serotonine te verhogen, en serotonine maakt ons en ook honden blij. Om deze reden wordt het dan ook vaak toegevoegd aan allerlei kalmerende supplementen voor honden.
Hoe de hoeveelheid Tryptofaan in de hersenen precies gereguleerd wordt en of het toevoegen ervan ook daadwerkelijk een effect heeft op de serotonine productie is nog niet helemaal bekend. Het lijkt erop dat het vooral nuttig kan zijn als de hoeveelheid Tryptofaan in het lichaam laag is.
De werkzaamheid van Tryptofaan
De onderzoeken naar de werkzaamheid van Tryptofaan zijn dan ook behoorlijk verdeeld. Zo zijn er twee onderzoeken waarbij de wetenschappers geen verschil konden vinden in het gedrag van honden mét of zonder Tryptofaan als supplement.
In beide onderzoeken testten de onderzoekers echter de invloed van Tryptofaan op het gedrag van honden met normaal gedrag, en niet op het gedrag van honden met angstproblemen.
Het is natuurlijk mogelijk dat er bij sommige angstige honden een probleem is met het metabolisme van onder andere Tryptofaan, waardoor de problemen verergerd worden. Een groep onderzoekers van de Universiteit van Helsinke vonden bijvoorbeeld verschillen in het Tryptofaan metabolisme bij angstige en normale honden. Daarnaast leek het erop dat het Tryptofaan gehalte van angstige honden lager was dan die van honden met normaal gedrag.
Een onderzoek waarbij onderzoekers een tryptofaan supplement aan politiehonden gaven bracht echter wel positieve resultaten. Volgens de onderzoekers verminderde het supplement stereotyp gedrag zoals blaffen en staren. In dit onderzoek leek er dus wel een effect van Tryptofaan te zijn op nerveus gedrag.
Supplementen met Tryptofaan
Supplementen met alleen Tryptofaan als werkzaam ingredient zijn zeldzaam. Bij veel kalmerende supplementen wordt het wel toegevoegd, en als er niet teveel van gevoerd wordt kan wat extra Tryptofaan natuurlijk nooit kwaad.
Voorbeelden van een fijne supplementen gebaseerd op verschillende rustgevende kruiden en planten zijn Puur rust en Puur Tranquil. Daarnaast zijn er Canigum Relax kauwsnoepjes met L-tryptofaan, vitamine B en magnesium. Deze kan je natuurlijk altijd als beloning geven naast elk ander kalmerend middel zonder Tryptofaan.
Kalmerende kruiden
Dat brengt ons bij kalmerende kruiden en planten. We hebben het al gehad over etherische olien, waarvan er een aantal zijn die een kalmerend effect kunnen hebben op honden. Sommige kruiden en planten kunnen ook in supplementen of voer verwerkt worden voor een kalmerende werking.
Valeriaan
Een van de meest bekende kruiden is valeriaan, die overigens ook als etherische olie beschikbaar is.
Valeriaan zou de neurotransmitter GABA verhogen in de hersenen. GABA blokkeert zenuwtransmissies tussen neuronen die activiteit stimuleren, waardoor GABA een kalmerend effect heeft.
Wetenschappelijk onderzoek bij mensen blijft zonder duidelijke conclusies, en met honden is nog geen onderzoek gedaan. Desondanks zweren veel mensen bij het kalmerende effect van Valeriaan.
Gelukkig kan een beetje Valeriaan bij je hond geen kwaad en is het dus de moeite van het proberen waard bij honden met een angstig karakter. Biofood Relax Gistsnoepjes bevatten Valeriaan en zijn een goede optie om als rustgevend supplement te gebruiken bij angstige of nerveuze honden.
Sint-Janskruid
Sint-janskruid heeft net als Valeriaan invloed op GABA neurotransmitters. Alleen verhoogt Sint-Janskruid de hoeveelheid GABA in de hersenen niet, maar remt het de heropname waardoor er meer beschikbaar blijft. Daarnaast remt het de heropname van serotonine, noradrenaline en dopamine.
Bij mensen blijkt Sint-Janskruid een effectief middel te zijn tegen depressie, maar het effect van het kruid op angst bij honden is nog niet onderzocht. Sint-Janskruid is een van de bestanddelen van het supplement Puur-Tranquil, een supplement waar veel positieve ervaringen mee zijn.
Kalmerende medicijnen van de dierenarts
Alprazolam
Alprazolam (ook wel bekend als Xanax) is een kalmeringsmiddel voor honden die je alleen bij de dierenarts kan krijgen. Dit middel wordt vooral gebruikt voor honden met vuurwerkangst.
Alprazolam is een heel sterk en effectief medicijn, maar zou alleen als laatste optie overwogen moeten worden. Het middel kent veel bijwerkingen en mag niet te lang en te vaak gebruikt worden omdat er heel snel ontwenningsverschijnselen op kunnen treden. Het wordt normaal daarom ook alleen tijdens de twee dagen dat er veel vuurwerk afgeschoten wordt gegeven.
Is je hond echt volledig in paniek tijdens deze twee dagen of is er een andere kortdurende situatie waarbij je hond kalmering nodig heeft? Overleg dan met je dierenarts of dit kalmerende middel een optie is voor jou en je hond.
Acepromazine (vetranquil)
Deze hoort eigenlijk niet in het lijstje omdat het ongeschikt is voor angstige honden. We leggen echter graag uit waarom zodat je weet waarom je dit kalmeringsmiddel moet vermijden.
Vetranquil werkt vooral als spierverslapper, waardoor het zeker lijkt alsof het dier rustiger is. Het doet echter weinig voor de gemoedstoestand van je hond, als hij angstig is zal dat dus nog steeds zo zijn. Het kan zelfs de gevoeligheid voor geluiden verhogen, waardoor een hond met vuurwerkangst er zeker niet mee geholpen is.
Extra Tips
Veilige omgeving
Om ervoor te zorgen dat je hond niet meer stress ervaart dan nodig tijdens oud en nieuw kan je zijn omgeving zo comfortabel mogelijk maken. Zorg bijvoorbeeld dat de gordijnen dicht zijn en maak een lekkere rustige plek waar hij kan liggen. Als je een bench hebt waar de hond graag in ligt kan je er eventueel een deken overheen hangen om een knus schuilhol te maken.
Zorg ervoor dat er zo weinig mogelijk geluiden doordringen in de woning, zet eventueel muziek of de televisie aan. Zoekt je hond steun bij jou? Geef hem dan gerust aandacht en een lekkere kalmerende massage.
TIP
Check het boek TTouch van Linda Tellington Jones. Dit is het perfecte moment om je TTouches te oefenen.
Tip: check het boek TTouch van Linda Tellington Jones. Dit is het perfecte moment om je TTouches te oefenen.
Dat je de angst van je hond bevestigd door hem aandacht te geven is gelukkig niet waar, maar het is wel beter om je verder normaal te gedragen. Als jij als een stressbal vol met zorgen voor je hond door het huis vliegt wordt je hond daar natuurlijk ook zenuwachtig van!
Veilig uitlaten
Een angstige hond kan gekke dingen doen en daarom is het belangrijk dat je de risico’s op ontsnapping buiten tot het minimum beperkt. Schaf een goed en veilig tuig aan en laat de hond desnoods dubbel aangelijnd uit als hij angstig is buiten.
Rond oud en nieuw zijn er veel honden die hun baasje kwijtraken omdat ze van vuurwerk geschrokken zijn. Soms vergeten ze dan echt alles en iedereen en denken ze alleen maar aan vluchten. Zo kan je hond kilometers ver verdwalen en door alle stress kan hij heel moeilijk te vangen zijn. Beter is het dus om het zekere voor het onzekere te nemen en angstige honden extra veilig uit te laten!
Voor de zekerheid kan je natuurlijk ook een pet-tracker aan de halsband hangen maar voor alleen oud en nieuw is dat misschien een wat duur grapje.
Afleiding
Extreem angstige honden laten zich moeilijk afleiden, vaak is het het beste om ze met rust te laten. Als je hond nog wel belangstelling heeft voor snacks of speelgoed kan je dat heel goed in je voordeel gebruiken. Een snuffelmat met verstopte snacks kan je hond bijvoorbeeld een hele tijd afleiden van het lawaai. Of speel wat met zijn favoriete speeltje, verstop hem bijvoorbeeld en laat de hond hem zoeken.
Verder is het maken van een ‘vuurwerkpakket’ voor je hond erg leuk. Gebruik een grote doos en een hele berg lege wc rollen, krantenpapier en kleine doosjes bijvoorbeeld. Verstop her en der een lekkere snack en met een beetje geluk is je hond zo een tijdje bezig!
Referenties:
1. King, C., Buffington, L., Smith, T. J. & Grandin, T. The effect of a pressure wrap (ThunderShirt®) on heart rate and behavior in canines diagnosed with anxiety disorder. J. Vet. Behav. Clin. Appl. Res. 9, 215–221 (2014).
2. Graham, L., Wells, D. L. & Hepper, P. G. The influence of olfactory stimulation on the behaviour of dogs housed in a rescue shelter. Appl. Anim. Behav. Sci. 91, 143–153 (2005).
3. Landsberg, G. M. et al. Dog-appeasing pheromone collars reduce sound-induced fear and anxiety in beagle dogs: A placebo-controlled study. Vet. Rec. 177, 260 (2015).
4. Beata, C. et al. Effects of alpha-casozepine (Zylkene) versus selegiline hydrochloride (Selgian, Anipryl) on anxiety disorders in dogs. J. Vet. Behav. Clin. Appl. Res. 2, 175–183 (2007).
5. Michelazzi, M., Berteselli, G., Minero, M. & Cavallone, E. Effectiveness of L-theanine and behavioral therapy in the treatment of noise phobias in dogs. J. Vet. Behav. Clin. Appl. Res. 5, 34–35 (2010).
6. Pike, A. L., Horwitz, D. F. & Lobprise, H. An open-label prospective study of the use of l-theanine (Anxitane) in storm-sensitive client-owned dogs. J. Vet. Behav. 10, 324–331 (2015).
7. Wurtman RJ, Hefti F, M. E. Precursor control of neurotransmitter synthesis. (1980).
8. Templeman, J. R., Davenport, G. M., Cant, J. P., Osborne, V. R. & Shoveller, A. The effect of graded concentrations of dietary tryptophan on canine behavior in response to the approach of a familiar or unfamiliar individual Résumé. 294–305 (2018).
9. Van Rooijen, C. et al. The Maillard reaction and pet food processing: Effects on nutritive value and pet health. Nutr. Res. Rev. 26, 130–148 (2013).
10. Puurunen, J., Tiira, K., Lehtonen, M., Hanhineva, K. & Lohi, H. Non-targeted metabolite profiling reveals changes in oxidative stress, tryptophan and lipid metabolisms in fearful dogs. Behav. Brain Funct. 12, 1–12 (2016).
11. Pereira, G.G., Pires, E. & Fragoso, S. Effect of dietary intake of L-Tryptophan supplementation on working dogs demonstrating stress related behaviours. BSVA Proc. 5 (2010).
12. Butterweck, V. Mechanism of Action of St John’s Wort in Depression. CNS Drugs 17, 539–562 (2003).
13. Linde, K. et al. St Johns wort for depression: an overview and meta-analysis of randomised clinical trials. BMJ313, 253–258 (1996).